Gemilerde Tank yıkama prosedürleri aşağıdaki basamaklarda adım adım belirtilmiştir
- Pre cleaning (ön yıkama): Butterworth ile yıkama (su ile)
- Cleaning (yıkama): Butterworth ile yıkama (sadece su yada su deterjan)
- Rinsing (Durulama): Butterworth ile yıkama (su ile)
- Flushing: Tatlı su ile yıkama
- Steaming: Buhar verme
- Draining: Dreyn etmek
- Drying: Kurutma
- PRECLEANING
Deniz suyu ya da tatlı su kullanılarak butterworth ile tankları ön yıkamanın amacı yağ yada yağlı kalıntıları perdelerden postalardan posta aralarından tank dibinden vs. indirmek ayırmaktır.
Tahliyeden hemen sonra ön yakama yapmak, yağ ve kalıntılarının daha kolay indirilmesini sağlar. Bu sebeple tahliye sonrası bir an önce empty tank certificate alınmalı ve ön yıkama başlamalıdır.
Ön yıkama çok önemlidir. Esas yıkama öncesi yağ ve kalıntıların indirgendiğinden emin olunmalıdır.
Ön yıkama için kullanılan suyun sıcaklığı 20 dereceden az olmamalıdır.
Ön yıkama için kesin bir süre tavsiye edilmemektedir, süre tamamen yükün cinsine bağlı olarak değişmektedir. Tankın büyüklüğü çoğu zaman süreyi etkilememektedir. Küçük tanklar daha fazla kemereye sahip olduklarından operasyon zorlaşır bu sebeple süre uzar.
Butterworth ile ön yıkama operasyonu boyunca buttreworthün yeri düzenli olarak değiştirilmelidir.
Ön yıkamadan sonra tank kontrol edilmeli eğer kalıntı varsa butterworth bu bölgeye merkezlenerek tekrar ön yıkama yapılmalıdır.
B)CLEANING
Esas yıkama yalnız su yada deterjanlı su ile yapılır. Bir çok durumda deterjan oranı %0.05 istenir.
Deterjanlı su butterworth ile soğuk yada sıcak olarak uygulanabilir. Solvent (çözücü) ile sprey yıkama yapılırsa reaksiyon süresi (minimum 30 dakika) geçtikten sonra kalıntılar mutlaka yıkanmalıdır.
Bu yıkama butterworth ile yapılırsa su soğuk ya da ılık olmalıdır. Eğer su sıcak olursa solvent buharlaşır.
Portatif butterworth makinaları kullanılırken güverteden kumanda edilerek düzenli aralıklarla buhar seviye kontrol ayarı yapılmalı ve tankın her tarafında etkili bir yıkama sağlanmalıdır.
Yıkama solüsyonu (yaklaşık 500 m3lük bir tank için 10 ton) küçük bir tankta tutulmalıdır. Butterworth pompasıyla bu solüsyon heaterden geçirilip butterworthler ile temizlenerek tank yıkanmalıdır. Solüsyon bu tanktan tekrar storage tankına ya da kargo pompası olan bir tanka basılmalıdır. Yıkama operasyonu boyunca mümkün olduğunca tank dibi kuru tutulacak biçimde devamlı solüsyon geri basılmalıdır.
Eğer hafif petro-kimyasal yüklerin yıkanması için kullanılıyorsa solüsyon iki üç kez kullanılabilir.
Bununla beraber statik elektrik birikmesine karşın tedbirli olunmalıdır.
Suyla çözülebilen yükler sadece normal suyla yıkanabilir. Bu durumda sirkülasyon istenmemektedir (zaten su yük tarafından emilir).
Yıkama prosedürü yüke bağlı olarak birkaç saat devam ettirilmelidir. Tankın sıcaklığı düştükten sonra tank kontrol edilmelidir. Eğer yağ veya kimyasal kalıntıları bulunursa özellikle kalıntının olduğu bölgede yıkama yeniden yapılmalıdır.
Yıkama prosedürleri listesinde sıcaklıklar heater sıcaklığı değil suyun sıcaklığıdır.
Yıkama prosedürleri yüklerin genel türlerine göre üç ana başlığa ayrılır:
- Hayvansal ve bitkisel yağlar
- Mineral yağlar
- Petro-kimyasallar ve çözücüler
Bu Grupların Genel Yıkama Şekilleri
- HAYVANSAL VE BİTKİSEL YAĞLAR
- Caustic soda ile temas edince kolayca sabunlaşır. Sabunlaşmanın anlamı sabun haline gelme ya da daha çok bilinen sıvı içinde asılı kalmaktır.
- Bundan sonra sabunlaşma sertleşir ve suda hemen hemen hiç çözünmeyen gevrek kırılgan sabun parçacıkları oluşur. Bu yüzden caustic soda yerine tamamen çözülebilen sabunlar oluşturan potasyum hidroxide kullanılır.
- Bununla beraber alkaliler sadece eğer tank paslanmaz çeliktense veya epoxy boya ile coating yapılmışsa kullanılabilir. Eğer tank zinc coating ise sabunlaştırıcılar kullanılmaz.
- Yıkamadan sonra alkali kalıntıları ılık tatlı su ile yıkanmalıdır. Beyaz renkli kalıntıları gidermek için alkalinler yerine basit deterjanlar kullanmak gerekir. Bu beyaz kalıntılara caustic soda yada diğer alkalinler kullanıldığında çözünür olmayan magnezyum ya da kalsiyum tuzları sebep olur.
- MİNERAL YAĞLAR
- Mineral yağların yıkanması su ile,deterjanlı su ile,emulsifier yada sentetik sabunlarla olur.
- Bazen temizlik malzemeleri imalatçıları karışımlara solvent nafta gibi çözücüler ilave ederler.
- Açıktır ki bu tip solventlerde hidrokarbon testlerinde olumlu sonuçlar yaratır.O yüzden bu tip productlar kullanıldıktan sonra son yıkama olarak su ile biraz deterjan uygulanmalıdır.
- PETROKİMYASALLAR VE ÇÖZÜCÜLER
- Petro kimyasallar ve solventler aşağıdaki genel prosedürlerden biriyle temizlenir.
- Normal sıcaklıkta kaynama noktası düşük buhar basıncı yüksek (50 mBar veya üstü) yükler buharlaştırma veya hafif yıkama yoluyla temizlenebilir. Buharlaşan monomerler için örneğin vinilacetate gibi (ventilation prosedüre) havalandırma prosedürü uygulanamaz, inhibitörler buharlaşamazlar.
- Düşük buhar basıncına sahip yükler su ile yıkanıp steam verilerek temizlenir. İlk basamakta soğuk su ile yıkama istenir. Birçok buharlaşabilen yük soğuk suda yüksek çözünürlük gösterir.
Zehirli Yüklerden Yenebilir Yağlara Geçerken Yıkama
FOSFA ve NIOP yenebilir yağların taşınmasından önceki kabul edilebilir yüklerin listesini FOSFA ve NIOP sözleşmesine göre yayımlamıştır. Bu listede belirtilen yükler son yük olarak (bir önceki yük last cargo) kabul edilebilir yüklerdir. Son üç kargo (last three cargo) bu listede olan yükler yani kabul edilebilir yüklerdir. Her iki organizasyonda aynı zamanda bir önceki kargo olarak yasaklanmış veya kabul edilmeyen yüklerin listesini yayımlamıştır. Bu listede adı geçmeyen yükler aynı zamanda son yük olarak yenilebilir yağlardan önce kabul edilmeyen yüklerdir. Yenebilir yağların yüklenebileceği zaman bu listedeki yüklerin nasıl yıkanacağı hakkında yıkama haritası (cleaning chart) ekstra bilgiler içerir.
Bu bilgilerin kaynağı;
- FOSFA:Bir önceki yük olarak kabul edilebilir yükler listesi (1 Aralık 1997)
- NIOP :Kural 5.12 önceki yük listesi (1 Temmuz 1997)
- Kodların anlamları;
- FOSFA : Yasaklanmış şimdiki önceki yük J
- NIOP : Kabul edilmeyen yük J
- FOSFA&NIOP :yasaklanmış kabul edilmeyen önceki yük J
- FOSFA veya NIOP tarafından kabul edilmeyen yük J
- FOSFA veya NIOP tarafından kabul edilen yük J
Avrupa komisyonu yiyecek hijyen zararları azaltma kararnamesinde kabul edilebilir evvelki yükler listesini hazırlamıştır. Cyclohexzane ve propylene FOSFA ve NIOP un listelerinde olmalarına rağmen EC deregation listesinde kabul edilebilir evvelki yüklerden değildir.
C)RINSING (DURULAMA)
Direk olarak yıkama operasyonundan sonra tank sıcak veya soğuk suyla durulanmalıdır. Butterworth makineleri kullanılmalıdır. Durulama yapılacakken en önemli şey yıkama suyunu kurumasına izin vermemektir. Durulamaya 2 saat yada tankta kalıntı kalmayana kadar devam edilmelidir.
Dip Not: Ön yıkama boyunca kargo pompasının bypassları ve süpürme (stripping) devresi kargo pompası çalışırken birçok kez açılıp kapanarak yıkanmalı ve durulanmalıdır. Bu şekilde pompa ve stripping devreleri en iyi biçimde yıkanır. Sürekli drop devresi temiz olmalıdır. Aşağıdaki prosedür tercih edilmelidir. Bu üç operasyon boyunca da (precleaning,cleaning,rinsing) butterworth devresinden bir flexible hortum drop devresine direk bağlanmalı ve ara sıra açılıp kapanarak drop devresi yıkanmalıdır.
D)FLUSHING
Tank baştan başa tatlı suyla temizlenmelidir. Tatlı su FW tankından 2” lik hortum ve nozul kullanılarak basılmalıdır. Su tank tavanına perdelere ve tank dibine spreylenmelidir.
E)STEAMING WITH TOLUENE(TOLUENE İLE BUHARLAMA)
- Toluene spesifikasyonu;
- Kimyasal formül :CH3C6H5
- Molekül kütlesi :92
- Yoğunluk :0,866
- Havada patlama limiti :1,2-7.0 volume
- 1mol =92 gram=20 santigrat derecede 20 litre toluene buharı
Toluene ile tank buharlaması yapılırken düşünülmesi gereken tolüenin LEL değeri %1,2dir. O yüzden etkili temizleme için gereken toluene miktarı daima LEL limitini aşmaktadır. Bu yüzden bu yüzden tankın içindeki emniyetli olmayan tehlikeli gaz karışımını önlemek için tanka nitrojen verilmeli ve oksijen seviyesi %5in altına çekilmelidir. İstenilen toluene miktarı tanka konur, tank kapakları kapatılır kelebekler sıkılmaz ve tanka steam verilir. Buharlaşma süresi steam sıcaklığına ve tankın içindeki basınca bağlıdır. Tank içindeki basınç çok yüksek olmamalıdır. Bu yüzde tank kapakları sıkılmaz. Yoğunlaşan steam suyu kargo pompayla dışarı basılmalıdır. İşlemin sonunda tank kapakları ve diğer havalandırmalar açılmalıdır. Havalı fan butterworth kapağına bağlanmalı ve tankın içindeki nitrojen ve buhar dışarı atılmalıdır. Çok hassas yükler için alkol gibi tuzsuz suyla tankları yıkamak tavsiye edilir. Daha sonra hidrokarbon, chloride ve permanganat time test (PTT) yapılmalıdır. Tankın hassas yükler için yeterince temiz olduğu kontrol edilmelidir.
F)DRAINING(TAHLİYE, DREYN ETME)
Tank devre ve pompa dikkatlice dreyn edilmelidir, bütün tıpa vb. çıkarılmalıdır, kuru hava ile blow etmek iyi olur. Tankın dibinde kalan suyu tahliye etmek için enjektör kullanılabilir.
CLEANING CHARTS (YIKAMA CETVELİ)
Bir yükten bir yüke geçerken yıkama prosedürünü bulma şekli aşağıdaki gibidir:
- Tankta kalıntıları olan yıkanacak yük tablonun en sol sütunundan bulunur.
- Yükün aynı zamanda numarası da bu sütunda yazmaktadır.
- Yükün numarası bir kenara yazılır, yüklenecek yük tablodan bulunur, yıkanacak yükün numarası en üst sütundan bulunur ve kesiştirilir.
- ÖRNEK:
- Yıkanacak yük :Dicyclopentadiene(DCPD)
- Yüklenecek yük :Xylene(Meta-)
- Xylenenin numarası :407
- Dicyclopentadiene (DCPD) tablodan bulunarak 407 ile kesiştirilir.
- Yıkama prosedürü K harfi bulunur. Bu harfin karşılığı olan yıkama prosedürü tablo 2 den bulunur.
- MARPOL 73/78 Annex II ön yıkama prosedürü ticari amaçlı olarak etkili bir yıkama prosedürü değildir. Maksimum butterworth makineleriyle 3 cycle yıkama istenmektedir.
- Tabloda belirtilen yıkama prosedürleri kaplama ya da boyama tankların her ikisi içinde geçerlidir. Fakat bir nokta düşünülmelidir ki tank boyası tankın yükün önemli bir kısmını boyama şekline ve yükün cinsine bağlı olarak absorbe eder. Tank yıkama prosedürüne uygun yıkama ile bu absorbe olan yük çıkmaz. Sıklıkla daha uzun süre havalandırma çoğunlukla absorbe olan yükün çoğunun uçmasına/temizlenmesine sebep olur. Organik coatingler, epoxy ve polyuratene gibi tekrar uygulanan coatingler bu absobsiyon etkisini göstermemektedirler.
- (b) Konteynerler ve Küçük Tanklar:
- Bu rehberin içindeki yıkama prosedürleri tank yapılı gemilerde uygulanarak geliştirilmiştir. Konteynerler ve küçük tanklar yıkanırlar ancak listede geçen yıkama süreleri çok uzun gösterilmiştir. Tank ebatları da listede belirtilmemiştir. Soğuk\sıcak suyla yıkama veya deterjanla yıkama oranları mevcut değildir.
- Yıkama süresi değiştirilebilir bir etkendir. Kullanılan yıkama makinelerine göre bu saat 3-4 saat aşağıya çekilebilir.
